Czym zajmuje się neuropsycholog?
Neuropsycholog zajmuje się badaniem i oceną funkcjonowania poznawczego w kontekście zachowania człowieka. Ocena ta ma pomóc w określeniu odchyleń od normy, opisaniu ich jakościowej (funkcjonowanie człowieka na co dzień) czy też ilościowej (wyniki testów poznawczych) charakterystyki, wyjaśnieniu mechanizmów psychologicznych stwierdzonych zaburzeń oraz wyodrębnieniu funkcji poznawczych i zachowań, które pozostają w normie. Po przeprowadzeniu odpowiedniej diagnozy, neuropsycholog zajmuje się również prowadzeniem rehabilitacji poznawczej.
Czym jest diagnoza neuropsychologiczna?
Diagnoza neuropsychologiczna polega na szczegółowej ocenie funkcjonowania procesów poznawczych, którymi są m.in.: pamięć, uwaga, funkcje językowe czy wzrokowo-przestrzenne, jak i procesów emocjonalno-osobowościowych, które mogą być ściśle z nimi związane. Diagnoza neuropsychologiczna ma za zadanie stwierdzić czy i w jakim zakresie występują deficyty poznawcze, w jakim stopniu funkcjonowanie poznawcze jest zaburzone oraz różnicować profile zaburzeń poznawczych różnych schorzeń.
Tego typu ocena ma pozwolić na określenie przypuszczalnej etiologii procesu chorobowego, monitorowanie dynamiki rozwoju choroby, planowanie procesu rehabilitacyjnego oraz zwiększenie wglądu w stan zdrowotny zarówno przez chorego, jak i jego rodzinę.
Diagnoza neuropsychologiczna pozwala na określenie stopnia sprawności procesów poznawczych, co jest istotne m.in.: w procesie leczenia i rehabilitacji, określeniu zdolności do podjęcia pracy zawodowej, określeniu stopnia inwalidztwa, wydawaniu opinii w sprawach sądowych czy rentowych.
Jak wygląda badanie neuropsychologiczne?
Badanie neuropsychologiczne wykonuje neuropsycholog bądź psycholog z odpowiednim doświadczeniem klinicznym. Opiera się ono na przeprowadzeniu różnych procedur diagnostycznych, takich jak testy neuropsychologiczne oraz techniki kliniczno-eksperymentalne, mających, na celu sprawdzenie stopnia sprawności badanych funkcji poznawczych. Bardzo istotnym elementem badania jest również przeprowadzenie wywiadu zarówno z pacjentem, jak i z osobą z rodziny/opiekunem. Badanie neuropsychologiczne – w zależności od potrzeby i możliwości pacjenta – trwa najczęściej od jednej do dwóch godzin. Po wykonaniu badania pacjent otrzymuje opinię psychologiczną, opisującą i podsumowującą proces diagnostyczny, w tym profil zaobserwowanych zaburzeń poznawczych, prawdopodobną diagnozę czy też dalsze wskazania w kierunku jej medycznego postawienia.
Dla kogo jest badanie neuropsychologiczne?
Badanie neuropsychologiczne jest dla wszystkich osób zmagających się z chorobami, zaburzeniami czy uszkodzeniami neurologicznymi. Mogą to być zarówno zwyrodnienia pierwotne (choroby neurodegeneracyjne, m.in.: choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, otępienie z ciałami Lewy’ego, choroba Huntingtona, demencja), jak i zwyrodnienia wtórne (naczyniopochodne, udar mózgu, mechaniczne urazy głowy, operacje mózgu). Badanie neuropsychologiczne warto wykonać w przypadku zaburzeń mowy o typie afazji, czy niektórych zaburzeń psychiatrycznych, w których również występują dysfunkcje procesów poznawczych.
Jak przygotować się do badania neuropsychologicznego?
Przychodząc na badanie neuropsychologiczne należy zabrać ze sobą posiadaną dokumentację medyczną oraz wyniki badań obejmujące dany problem kliniczny. Trzeba również zadbać o to, żeby zebrać informacje odnośnie chorób występujących w rodzinie. Istotne jest, aby w celu przeprowadzenia pełnego wywiadu osoba badana przyszła wraz z osobą z rodziny/opiekunem, z którym mieszka lub ma kontakt na co dzień.
Czym jest rehabilitacja neuropsychologiczna (poznawcza)?
Rehabilitacja neuropsychologiczna polega na indywidualnym treningu zaburzonych funkcji poznawczych, powstałych na skutek uszkodzenia mózgu. Proces ten ma pomóc w redukcji występujących objawów dysfunkcji, ich nasilenia czy dynamiki rozwoju. W zależności od profilu zaburzeń poznawczych opiera się to na dążeniu do odzyskania utraconych funkcji bądź też na adaptacji do zaistniałej sytuacji zdrowotnej i wykształceniu kompensacyjnych technik, które mają pomóc w w utrzymaniu optymalnego funkcjonowania w codziennym życiu.
Rehabilitacja neuropsychologiczna skupia mi.in. na: treningu pamięci (otępienia, choroby neurodegeneracyjne, zespoły amnestyczne, uszkodzenia mechaniczne), procesów uwagowych, funkcji wykonawczych i językowych (afazja, anomia, zaburzenia mowy) czy wzrokowo-przestrzennych (zespół pomijania stronnego).
Istotnym elementem rehabilitacji poznawczej jest również zwiększenie świadomości co do objawów i obrazu danego schorzenia, co może w znacznym stopniu wpłynąć na lepszy wgląd i zrozumienie zachowań osoby chorej, i tego jak sobie z nimi radzić na co dzień. Celem rehabilitacji jest zatem poprawa jakości życia zarówno chorego, jak i jego rodziny/opiekunów.
Diagnoza neuropsychologiczna zajmują się:
- mgr Aleksandra Kobylec, neuropsycholog
- fr n. med. Katarzyna Kowalska, psycholog
- mgr Anna Laskowska-Wronarowicz, neuropsycholog
